Er is een onbewuste link tussen Surinaamse verhalen en Surinaams eten. Als je trekt krijgt in Pizza wanneer je een Surinaams verhaal leest dan gaat er iets mis.
Om het lezen en eten in balans te brengen, een lijstje van 9 Surinaamse verhalen van de bekendste schrijvers uit Suriname en Nederland en de bekendste Surinaamse gerechten die daarbij passen. Een Surinaamse mix van literaire kunst en koorkunst.
De verhalen zijn allemaal gratis online te lezen. De nummering is geen rangorde!
1. Over de gekte van een vrouw - Astrid Roemer
'Over de gekte van een vrouw' is het boek dat voor Astrid Roemer de Nederlandse doorbraak betekende. Het verhaal gaat over een zwarte vrouw, Noenka, die probeert te strijden tegen de onderdrukking van de zwarte vrouw. Na 9 dagen huwelijk stapt ze uit het huwelijk met haar gewelddadige man. Het boek was populair in feministische kringen.
Maar Roemer is meer dan alleen 'Over de Gekte van een vrouw'. In de bundel Onmogelijk moederland , die online te lezen is, zijn haar boeken Gewaagd leven, Lijken op liefde en Was getekend gebundeld.
Roemer moet je natuurlijk gelezen hebben, ook als is het maar een fragment van haar bekendste boek.
Lees fragment Over de gekte van een vrouw online
Gerecht
Bij dit boek hoort het Indiaanse visgerecht pepre-watra. Het is zo'n oergerecht rechtstreeks uit de Suriname jungle: vers gevangen vis met cassavebrood erbij. Niet voor niets dat Roemer het gerecht zelf aanhaalt in haar boek: "Ik laat mijn moeder pepre-watra koken, zoals Peetje dat deed." Voor de zwarte mannen in dit boek is er maar één optie: Surinaamse bloedworst.
2. Sarnami Hai (Suriname, ik ben) - Bea Vianen
'Sarnami Hai' is het autobiografische boek van Bea Vianen dat gaat over de zoektocht van een Hindoestaans meisje naar zichzelf. Maar het is ook een zoektocht naar een land dat verzwakt is door armoede en het onderlinge racisme tussen Hindoestanen en creolen.
Het boek is geschreven door een schrijfster die half Hindoestaans was, dus je krijgt meteen de Surinaamse maatschappelijke werkelijkheid voor je kiezen. Een klassieker onder de klassiekers.
Lees Sarnami Hai online
Gerecht
Een Surinaamse roti past bij dit verhaal. Vianen stond bekend een vrijgevochten Surinaamse schrijfster ,die een hekel had aan etnische hokjes. De roti is daarom het perfecte gerecht. In Suriname wordt het door elke etnische groep gemaakt en ze geven er allemaal hun eigen draai aan. Bij een Surinaamse roti verdwijnen alle raciale spanningen - als je in sprookjes gelooft.
3. De oude man en de boom - Edgar Cairo
Cairo was schrijver en dichter. Als schrijver schreef hij romans met thema's als de creoolse identiteit, de effecten van de kolonisatie en de daarmee gepaard gaande ontheemding van het Zwarte individu (om het op zijn hedendaags te zeggen). Zijn belangrijkste boeken Kollektieve schuld, Mi Boto doro/Droomboot havenloos en Kopzorg zijn online te lezen. Maar aan het Surinaams-Nederlands, wat hij belangrijk vond om te promoten, moet je even wennen.
Als dichter was hij net zo sterk. Om het actueel te houden zijn gedicht 'Gedicht voor de vluchteling - De oude man en de boom'
Lees De oude man en de boom online.
Gerecht
Bij de verhalen van Edgar Cairo hoort Pom. Cairo komt van oorsprong uit het district Para en dat is ook plaats waar de bekende Jodensavanne lag. Pom is van oorsprong een Joodse ovenschotel dus de kans is groot dat daar de twee kooktradities elkaar hebben ontmoet. Of de tot slaaf gemaakten de co-creatie waardeerde is een andere vraag, maar Pom is toch nog het nationale gerecht geworden van Suriname.
4. De koningin van Paramaribo - Clark Accord
'De koningin van Paramaribo' van Clark Accord is een boek dat zich afspeelt in het Paramaribo van de jaren '60 en '70. Het volgt het leven van Maxi Linder, een prostituee die bekend staat als de koningin van het rosse buurt van Paramaribo.
Een bekend boek in Nederland en in Suriname! Het is recht-voor-zijn-raap geschreven en dat is ook de kracht van dit boek.
Lees De koningin van Paramaribo online
Gerecht
Nasi met kip en groeten is hier op zijn plaats. Geen gerecht wat zo populair is, en ik kan me voorstellen dat Maxi Linder dat vaak zal hebben gegeten. Ik zie Maxi al slingeren door de straten van Paramaribo met haar dikke sigaar. En aangekomen bij haar favoriete Warung bestelt ze een portie Nasi met kip en een 'soft'.
5. De stille plantage - Albert Helman
'De stille plantage' van Albert Helman is een historische roman die zich afspeelt in 18e-eeuws Suriname. Het verhaal onthult de complexe dynamiek tussen een Nederlandse plantagehouder, genaamd Elza, en haar Afro-Surinaamse tot slaaf gemaakte Mini-Mini.
Mijn grootouders kende dit boek, maar ondanks dat is het nog steeds een 'must-read' onder de klassiekers.
Lees "De stille plantage" online.
Gerecht
Een Sopropo-gerecht past goed bij dit verhaal. Sopropo is bittere groente en wordt minder bitter gemaakt door een mix van vlees en andere groenten erbij. De stille plantage is ook een verhaal met een bittere smaak. Helman introduceert de mensvriendelijke plantagehouder versus de wrede plantageopzichter in zijn verhaal. Maar helaas, slavernij blijft bitter. En net als het boek is ook Sopropo een Surinaamse klassieker geworden.
6. Met de beste bedoelingen - Ellen Ombre
De verzamelbundel ‘Maalstroom’ van Ellen Ombre bestaat uit 20 korte verhalen. De vraag die daar centraal staat is: wat gebeurd er wanneer iemand van de ene cultuur terechtkomt in een fundamenteel andere. In het verhaal 'Met de beste bedoelingen' beschrijft de ik-figuur haar ervaringen met Witte Nederlanders in Suriname en in Nederland.
Ombre staat bekend om haar scherpe blik op Surinamers en Nederlanders, en dat proef je meteen.
Lees Met de beste bedoelingen online.
Gerecht
Bij het verhaal van Ombre past het gerecht bruine bonen met rijst. En nee, het is niet bedoeld als een flauwe verwijzing naar een gemende relatie. In het verhaal van Ombre herkennen de Witte Nederlanders, figuurlijk gezien, hun oer-Hollandse Bruine bonen en mogelijk ook de Indische witte rijst, maar de Surinaamse versie vinden ze maar vreemd. Gelukkig is het gerecht gered door het Surinaams liedje, BB met R.
7. Een gezicht achter het raam - Chitra Gajadin
Chitra Gajadin is een dichter, maar in het kort verhaal 'Een gezicht achter het raam' schrijft ze een beklemmend verhaal over een Hindoestaanse man die vanuit het warme vertrouwde Suriname naar het koude onbekende Nederland verhuisd. De heimwee slaat genadeloos toe.
Gajadin schrijft over een thema waar haar hart vol van is, en dat voel je in dit verhaal.
Lees Een gezicht achter het raam online.
Gerecht
Hier hoort het echte Hindoestaanse gerecht Dhal (gele erwten) met rijst bij. In het Sanskriet betekent het 'splitsen' en dat precies wat er in dit verhaal gebeurd. Maar het grote verschil met het verhaal is dat Dahl een gezond vegetarisch gerecht is, dus vergeet Gajadin's 'mental health'-thema als je die gele erwten kookt.
8. Lierzang en Schets van het Plantaadjeleven - Paul François Roos
Disclamer. Planter en slaveneigenaar Paul François Roos (geboren in Amsterdam 1751, gestorven in Suriname 1805) hoort niet thuis in het rijtje van Surinaamse auteurs. Maar hij heeft verhalen geschreven, die zowel verdachte belangstelling als logische afschuw teweegbrengen
'Lierzang' en 'Schets van het Plantaadjeleven' zijn poëtische verhalen over een wandeling door zijn plantage in Suriname. Lyrisch beschrijft hij de natuur en minder lyrisch zijn tot slaafgemaakten. Hij schrijft: 'Ja, myn vriend! ik leef gelyk een vorst: De slaaf past op myn' wenk; myn woorden zyn bevelen. Een landman (plattelandsbewoner) zou de rol van koning kunnen speele, '
Je zou hem een harde klap in zijn gezicht willen geven, maar zijn poëzie/verhaal is - vanuit een bepaald perspectief - zeker interessant om te lezen.
Lees Lierzang en Schets van het Plantaadjeleven online.
Gerecht
Het gerecht Heri Heri met bakkeljauw is een gerecht dat hoort bij dit verhaal. Het gerecht met banaan, cassave en zoete aardappel stamt uit de slavernij. Het gerecht is hier de brandstof voor de zware arbeid. Vergeet de fijne keukentradities, dit is eten om te overleven. In het verhaal 'Schets van het Plantaadjeleven' komt het werken en leven op de plantage nadrukkelijk naar voren. Het mooie van dit gerecht is dat het de tijd heeft doorstaan. Dus Heri Heri als ode aan de tot slaafgemaakten is hier op zijn plaats.
9. Jaguarman - Raul de Jong
Ook interessant
- Surinaamse schrijvers en dichters - Een overzicht van Surinamers schrijvers door de jaren heen
- Video: (Dutch) Surinamese Creole And Hindu Poetry in Jazz Blues and Rap - 'Silence of the unspoken Word'
- De Javaans-Surinaamse keuken en haar betekenis in de volkscultuur