Ik hoor geen kleur - een podcast over hoe Zwarte muziek wordt witgewassen

 

Zie de tekst van de toespraken hieronder.

Toespraak Dr. Chan Choenni

Dan is nu het woord aan, eh, dokter Chan Choennie. Gaat u gang. Ja, voor de introductie en de tenuitvoerlegging van het Hindoestaanse contractarbeiderssysteem door de Nederlandse regering hoeft geen excuses te worden geëist.

Eh, de meeste Hindoestaanse contractarbeiders hebben de contractarbeid gezien als een kans op een lotsverbetering, op een beter leven. De gevolgen van de Hindoestaanse contractarbeid zijn merendeels positief geweest. Natuurlijk zijn er economische problemen geweest: uitbuiting, mishandeling, zelfs verkrachting. Mensen zijn gestorven. Er is leed geweest; veel negatieve kanten heeft het gehad. Maar de positieve kanten, als je ze op een weegschaal zet, zijn by far beter geweest voor de mensen.

En, eh, daarom, juist daarom, mijn geachte opponent, kun je de Hindoestaanse contractarbeid niet vergelijken met slavernij en vooral niet met de wrede slavernij in Suriname die er heeft geheerst. Beste dames en heren, ik heb hier 25 punten. Daar zal ik niet allemaal op ingaan, want ik heb weinig tijd.

Er bestond een traktaat met 26 artikelen tussen Engeland, Groot-Brittannië en Nederland, waarin was vastgelegd hoe gehandeld moest worden. De naleving daarvan werd door de stakeholders gecontroleerd.

Hindoestanen waren Britse onderdanen. Daarom werd er een Britse consul in Suriname, in Paramaribo, gestationeerd, die jaarlijks rapporteerde over de stand van zaken. In het begin, toen alles overhaast en niet goed voorbereid ging, zijn Hindoestaanse contractarbeiders gerekruteerd en op de plantages te werk gesteld. De voorzieningen waren niet optimaal, en bijna een vijfde van de eerste tranche (acht schepen, 3.000 of 3.500 Hindoestanen) is overleden. De Britse consul heeft dit direct gerapporteerd, waarna de Britse regering de immigratie naar Suriname stopte. Het duurde twee tot drie jaar voordat de immigratie werd heropend, met de nodige aanpassingen.

Die aanpassingen omvatten onder andere een speciale opvang in de zogenoemde koeliedepots, ingericht in Paramaribo. Er kwamen koeliewoningen met veranda’s en kookramen, van hout en op een verhoging. Daarnaast kwam er uitstekende gezondheidszorg en andere voorzieningen, zoals voedselhulp gedurende de eerste drie maanden. Kortom, alleen in de eerste kleine fase van 1873-1874 (de pioniersfase) was het heel moeilijk. Mijn geachte opponent refereert vooral daaraan, maar daarna zijn er grote verbeteringen geweest.

De Hindoestaanse contractarbeiders waren vrije individuen. Ze waren slechts vijf jaar gebonden aan een contract, dat ze overigens vrijwillig hebben ondertekend. Natuurlijk is het zo dat sommige mensen niet precies begrepen waar Suriname lag of wat het inhield, maar iedereen kreeg een voorlopig contract te zien op de plek waar ze werden gerekruteerd. In Calcutta werd vervolgens officieel een contract getekend, met alle gegevens. Men vroeg hen expliciet of ze akkoord gingen. Alles werd vertaald, en de mensen hebben zelf getekend.

Mensen waren vrije individuen en zijn dus niet te vergelijken met slaafgemaakten. Daarom vind ik het woord "koeligemaakten" een miskenning en een affront tegenover de Hindoestaanse gemeenschap en de slaafgemaakten en hun nakomelingen.

Na vijf jaar was men vrij. Men kon gratis teruggaan naar India of ervoor kiezen om in Suriname te blijven. Ongeveer 23% van de mensen heeft ervoor gekozen om in Suriname te blijven. Waarom? Omdat ze hun leven in India, dat vreselijk was, konden vergelijken met hun leven in Suriname, waar ze kansen zagen voor lotsverbetering en een toekomst.

De meeste mensen die teruggingen, namen ongeveer 200 gulden mee, plus juwelen. De Hindoestaanse contractarbeiders kregen 60 cent per dag (mannen) en 40 cent per dag (vrouwen). Er werd gerekend dat men de helft van dit bedrag kon sparen. Velen hebben dit ook gedaan. Bovendien waren voedsel, opvang en gezondheidszorg in Suriname gratis. Voor kinderen die in Suriname werden geboren, was ook gezondheidszorg gratis, en ze hadden recht op terugkeer.

Er is geprotesteerd dat kinderen die in Suriname werden geboren Surinamers zouden zijn, maar velen namen hun kinderen mee terug naar India. Als je deze kinderen niet meetelt, ging maar een kwart van de contractarbeiders daadwerkelijk terug.

Er waren situaties waarin arbeid wegviel, zoals bij de cacaoziekte in Suriname. Toen gaf de gouverneur Hindoestanen werk bij de aanleg van spoorwegen of het graven van kanalen, zodat ze een inkomen hadden. De Nederlandse regering had een agent-generaal aangesteld om ervoor te zorgen dat alles goed verliep en klachten werden behandeld.

Hindoestanen hadden veel vrijheden. Ze hadden vrije dagen, feesten en mochten hun cultuur behouden. Dit werd door Nederland als functioneel gezien voor de agrarische oriëntatie. De Nederlandse planters waren niet humaan, maar vanwege de investeringen in de Hindoestanen waren er strenge voorzieningen voor werving en selectie, ook op de schepen.

Tot slot wil ik benadrukken dat er excuses nodig zijn voor de opstand in Marienburg, waar 24 mensen zijn doodgeschoten en 16 in een massagraf zijn gestort. Voor dit bewijsbare onrecht is compensatie nodig, zoals een museum en een documentatiecentrum. Dank u wel.

Toespraak  Radjinder Bhagwanbali,

Ik trek even mijn broek op, omdat mijn broek behoorlijk zakte van het verhaal dat ik net hoorde van mijn opponent.

gelooft u mij? Ik had, eh, veel meer en beter research verwacht van meneer Choenni. Maar dit is niet goed, meneer Choenni. Wat je allemaal daar zegt, dat kan iedereen op alle punten laten zien dat in werkelijkheid het anders was.

Ik ga me niet storen aan het verhaal van meneer Choenni Ik heb als mens wel respect voor hem, maar als wetenschapper zeg ik: je had eigenlijk je huiswerk beter moeten doen door eerst – ja, door eerst naar de bronnen te kijken.

Laat mij dat verhaal vertellen op grond waarvan wij excuses vragen. Namelijk, wat is dat indentured labour-systeem geweest waaronder onze voorouders, de Hindoestaanse contractarbeiders, naar Suriname zijn gekomen?

In de eerste plaats: indentured labour, het Indent Leenstelsel, werd door verschillende onderzoekers op verschillende wijzen geduid. Er zijn onderzoekers die indentured labour als een verkapte vorm van slavernij duiden. Er zijn onderzoekers die indentured labour als een barbaric system noemen. Er zijn onderzoekers die indentured labour als dwangarbeid aanduiden.

Ook zijn er onderzoekers die indentured labour zien als een substituut of vervanging van de slavernij. Omdat in plaats van slavernij het indentured labour-systeem is gekomen. Ik ben één van de mensen geweest die het indentured labour-systeem geduid heeft met het woord ‘substituut slavernij’.

Ik heb uitgelegd wat ik onder slavernij versta, en dat staat in al mijn boeken, al mijn interviews en al mijn lezingen. Daarin heb ik verteld dat er geen vergelijking gemaakt kan worden met de slavernij die onze, eh, Afro-Surinaamse voorouders in Suriname hebben ondergaan. Waarom? Omdat dat systeem van slavernij, van uitbuiting, door geen enkel mens beschreven kan worden. Laat staan door mij, of door meneer Tuni.
Ja, slavernij in Suriname: dat kan je met geen pen beschrijven. Maar laten we daarover niet verder gaan, want één minuut van mij is al voorbij, geloof ik.

Dames en heren, indentured labour, contractarbeid zoals het genoemd wordt, dat in 1872 is ingevoerd, is eigenlijk een schandvlek op de geschiedenis van de mensheid. Dit systeem, dat bedoeld was om arbeiders uit India te ronselen voor de plantages in Suriname, was in wezen een façade. Een grove schending van mensenrechten.

De bewering dat deze arbeiders uit vrije wil een contract aangingen, is niet alleen misleidend, maar ook een schokkende ontkenning van de realiteit waarin zij zich bevonden.

De koloniale autoriteiten van Suriname, geconfronteerd met een gebrek aan interesse van de Indiërs om naar Suriname te emigreren – die Indiërs wisten niet eens waar Suriname lag! Ze hebben niet gezegd: "Oh, ik ga naar Livorno, waar president Chan Santokhi woont." Of: "Ik ga naar Marienburg." Ze wisten niet eens van het bestaan van Suriname. Dus hoe konden ze uit vrije wil naar Suriname gaan?

Nou ja, goed. Dames en heren, omdat deze mensen niet uit vrije wil bereid waren naar Suriname te gaan, hebben de koloniale autoriteiten ronselaars ingeschakeld. Die maakten veelvuldig misbruik van bedrog en manipulatie. Deze subagenten en arkatia's lokten mensen met mooie beloften en valse voorspellingen.

Ze schroomden daarbij niet om dwang en misleiding in te zetten. Dit blijkt uit de originele bronnen. Bhagwanbali zegt dat niet: de zogenaamde vrijwillige contracten waren in werkelijkheid het resultaat van wanhoop en sociale druk.

Dit roept de vraag op: hoe kan men spreken van vrijwilligheid wanneer de omstandigheden zover van eerlijkheid en vrijheid verwijderd zijn?

Bij aankomst in Suriname werden deze contractanten geconfronteerd met erbarmelijke leefomstandigheden. Lange werkdagen, een schrijnend gebrek aan basisvoorzieningen en vrijwel geen rechten maakten hun bestaan tot een dagelijkse strijd om te overleven.

Het is onacceptabel dat deze mensen, die dezelfde arbeid verrichtten als de voormalige tot slaaf gemaakten, opnieuw werden uitgebuit. Dit is niet alleen een schending van mensenrechten, maar ook een schokkende illustratie van hoe economische belangen de menselijkheid kunnen ondermijnen.

De lonen die deze arbeiders ontvingen, waren ver onder het contractueel vastgestelde bedrag, waardoor velen onder het bestaansminimum leefden. Dit roept de cruciale vraag op: wie profiteert hier werkelijk?
De planters, gedreven door winstmaximalisatie, negeerden de menselijkheid van de arbeiders volledig. De focus op economische winst ten koste van het welzijn van de arbeiders is een morele schande die niet genegeerd kan worden.

De straffen voor degenen die niet konden voldoen aan de onmenselijke eisen waren wreed en onrechtvaardig. Geldboetes, gevangenisstraffen, zweepslagen (bij de wet vastgesteld: 30 per keer), en zelfs marteling waren niet alleen schendingen van de wet, maar ook van de fundamentele principes van medemenselijkheid.

Dit systeem creëerde een klimaat van angst en onderdrukking, waarin verzet tegen de uitbuiting met brute kracht werd neergeslagen. Vele protesterende Hindoestaanse contractarbeiders werden opgesloten of zelfs vermoord, wat de gruwelijke realiteit van hun situatie onderstreept.

Dames en heren, vandaag staan we stil bij een schokkende en vaak vergeten bladzijde uit onze geschiedenis: het indentured labour-stelsel. Dit systeem, dat de waardigheid van talloze mensen heeft ondermijnd, is een schandvlek op de mensheid. Het herinnert ons eraan hoe economische belangen kunnen leiden tot de systematische ontkenning van menselijke waardigheid. Het is van cruciaal belang dat we deze geschiedenis niet alleen erkennen, maar ook actief de gevolgen ervan onder ogen zien.

Sandew Hira, Stuart noemde dat, het Sarnamihuis en het team belast met de excuses voor Hindoestanen daarom enkele speerpunten hebben vastgesteld. Dit allemaal naar voorbeeld van onze Afro-Surinaamse broeders, die de strijd zijn aangegaan met de boodschap: Wij zijn meer dan 300 jaar op onbeschrijfelijke wijze uitgebuit, en daar moeten jullie excuses voor aanbieden.

Jullie – dat is de Nederlandse regering. Maar in ons geval, in het geval van de Hindoestanen, ook in de eerste plaats de Nederlandse koning. Waarom? Omdat de Nederlandse koning de initiator is geweest van het ondertekenen van het traktaat.

Hij heeft de verantwoordelijkheid op zich genomen door te zeggen: Als iets niet goed gaat, ben ik daar hoofdverantwoordelijk voor. En nu constateren wij uit de geheime rapporten, uit de verslagen van de rechters, uit de verslagen van de agent-generaals, uit de verslagen van de districtscommissarisen, en uit de getuigenissen van de tot koeligemaakte Hindoestaanse contractarbeiders dat het anders is gegaan.

Op grond daarvan zeggen wij: ik volg het voorbeeld van mijn Afro-Surinaamse broeders. Wij gaan tegen de koning zeggen: Jongeman, jouw voorouders hebben dit georganiseerd. Zij hebben ervoor gezorgd dat met bloed, zweet en tranen geproduceerde producten naar Europa kwamen, naar jullie. Jullie zijn daar nu het resultaat van. Jullie hebben daar nu profijt van. En wij, ja... dat heb ik gehoord, wij zijn het slachtoffer daarvan. Daar moet je excuses voor aanbieden.
En we hebben vier, eh, speerpunten:
1.    Excuses. De koning als hoofdverantwoordelijke. De Nederlandse regering, die militairen stuurde en wetten maakte om de Hindoestaanse contractarbeiders te straffen en te martelen.
2.    Herschrijving van de geschiedenis.

Dames en heren, daarvoor moet een kenniscentrum komen. Er moeten rationele mensen betrokken worden om de geschiedenis te herschrijven. Ik zou verzoeken Chan Choenni daar niet bij te betrekken, gelet op zijn leeftijd.

[Moderator] We hebben afgesproken: het mag niet persoonlijk worden. We houden het bij de inhoud. Het was niet persoonlijk. Nee, daar ben ik streng op. Dat moet u niet doen.

Nee,  oké. Nee, helemaal mee eens.

[Moderator] We zijn niet in Suriname. We gaan dit niet doen. 

Ja, dat is niet de bedoeling. Excuses daarvoor.

Nou, laat me het afronden. Er zijn nog andere punten. Misschien komt het ter sprake.
Eh, dames en heren, laten wij samen de schaduw van indentured labour verlichten door erkenning, educatie en herdenking. Het is tijd om onze verantwoordelijkheid te nemen en de waardigheid van alle mensen te eren.
Dank u.