Dit is de Staat van de Nederlandse Dans 2022 uitgesproken door Alida Dors.
We dansen waar mensen dansen: allemaal groot en uitbundig of klein en ingetogen, tijdens een concert of bij een traditioneel ritueel. Dan, zoals we rauwe emoties voelen, en als we vreugde voelen. Al sinds het ontstaan van de mensheid is dansen een oerritueel, een primaire vorm van expressie van verwondering om het magische, het onuitsprekelijke, het onbegrijpelijke vorm te geven. Een spirituele praktijk om het leven te duiden, overgedragen van generatie op generatie.
Als we dansen, samen dichtbij elkaar, voelen we de aanwezigheid van de ander. We dansen meestal samen, vaak letterlijk in verbinding.
Language no problem: ritme, Rhythm in Rhythm, wordt gespiegeld door degene in onze nabijheid. We brengen magie. Er zijn makers van magie, pure magie voor ons publiek, jouw publiek, mijn publiek, nieuw publiek, toekomstig publiek, ander publiek, het publiek, de publieken. We kunnen niet zonder publiek. Wij.
Niet inclusief
Maar er is iets geks aan de hand in de danssector. Terwijl we donders goed weten, echt door en door weten, dat iedereen danst en wat het belang van dans is voor de mens, maken we toch onderscheid tussen danstradities. Welke cultuur erkennen we, herkennen we en vieren we? Welke dansers of dans geven we een podium? Waar? Op welke manier? Met welke middelen? Wie durft de conventies te bevragen? Wie mag ze bevragen? Wie vertaalt, wie begrijpt en wie durft te vragen wat er bedoeld wordt? En wie, wie, en wie is onderdeel van de cultuur en wie lijkt op bezoek? Wie is toeschouwer, maar geen publiek?
De volgende helden van onze kunstvorm houden zich al te lang warm en staan vaak nog aan de zijlijn. Ik wens ons een cultuur toe waarin we vieren op wiens schouders we staan, maar ook niet bang zijn om te groeien. Ik sta voor een cultuur waarin er ruimte is voor nieuwe input, voor innovatie. Het is ook leuk om te mogen experimenteren, niet gevangen te zitten in een cursus. Life toch, of niet?
Welke cultuur willen we samen vormgeven? Each One Teach One. Laten we samen groeien, een appel dat al jaren wordt gedaan maar nog steeds niet echt wordt gevoeld. Want het wordt samenkomt alleen tot stand door gelijkwaardige inspanning. En dat gebeurt nog onvoldoende. Podiumkunsten worden misschien steeds diverser, maar inclusief is de sector nog niet. Divers op momenten zeker, maar inclusie is toch echt iets anders. Inclusie gaat over gelijkwaardigheid binnen diversiteit, hoe we met verschillen omgaan. En dus gaat het over ons gedrag, onze waarden. Samen groeien lukt alleen als we de bestaande spelregels opnieuw bezien, even stilstaan, uitzoomen, zien wat de norm is en waarom die zo is.
Bekijk ons veld eens van een afstand. Is dat wat we met elkaar moeten willen zijn? En is jouw plek, jouw werk daarin echt zo vanzelfsprekend? Durf je te bevragen, durf je dat te bevragen? Wie bepaalt eigenlijk de regels?
Wie wil bijdragen aan een cultuurverandering, heeft huiswerk te doen: programmeur, marketeer, educatiemedewerker, collega. Studeer, verdiep je in nieuwe bronnen, dansstijlen en de tijdsgeest. Investeer in nieuwe manieren van dansen, componeren en musiceren.
Er zijn steeds meer dansers die niet studeerden aan de academie, die de dominante traditie reproduceren. Deze dansers studeren in etalageruiten, op vloeren van winkelcentra, op hoeken van de straat, maar gelukkig ook steeds vaker in mooie, goede studio's. Ze volgden deze studie vaak naast ander werk, naast andere verplichtingen, in de avonduren. Een keiharde studie die gelijk doet of je uit het juiste hout gesneden bent. Want nee, op deze school is er geen zorgvuldig samengesteld curriculum, maar telt de drang tot zelfexpressie, de liefde voor de beweging, de hang naar zelfontplooiing en een onbreekbare urgentie bepalen of je deze studie aankunt. Een studie met een diploma to show 'for all around the world'. Maar nee, geen garantie, nog minder dan normaal, en geen geruststelling voor je ouders.
Story op de vraag uit de sector of je professioneel bent.
"Good intentions"
Wie bepaalt of je geslaagd bent? Je peers bekronen je tot Excellence Student Of The Scene, maar het meester zijn van je eigen taal en het kunnen werken vanuit je belichaamde kennis wordt niet door iedereen op waarde geschat. Er is een dominant verhaal dat bepaalt wat als excellent wordt gezien. Dit heeft me echter nooit tegengehouden om mijn eigen taal te ontdekken en te ontwikkelen, samen met excellente dansers, dansers die hun doorleefde kennis fysiek kunnen vertalen, dansers die kunnen transformeren, dansers die kunnen cocreëren, dansers die technieken beheersen na jaren studie, dansers die met een andere spreektaal in een andere methode van co-creëren in de studio staan.
Maar ook dat wordt vaak nog als een tekortkoming gezien en niet als een verrijking. De dominante eurocentrische maaktraditie en de bijbehorende verhoudingen zijn vaak bepalend. Ik heb daardoor meermaals processen zien misgaan en barrières zien ontstaan tussen anders geschoolden en de collega's met traditionele scholing.
Er is een beweging die niet te stoppen is: pak je rol in de verrijking van onze sector. Dit is een kans, deze tijd, juist na alles wat de coronapandemie ons heeft laten doorleven.
Doorbreek bijvoorbeeld de eenzaamheid van collega's die de norm bevragen. Ik ken het gevoel van eenzaamheid als je weinig bondgenoten in de sector ervaart. Ik krijg steeds meer, maar ik ken het als je niet begroet wordt, niet in een gesprek wordt meegenomen, niet in het gesprek. En ondanks, niet dankzij, wil volhouden, moet volhouden.
Ondanks de stem die met honende toon zegt: "Het is maar een trend, het zal zo weer voorbij zijn." Ondanks de stem die zegt: "Ik kwam even kijken waar al die opwinding over is." Ondanks de stem die je werk onvolwassen noemt omdat de bronnen en de bijbehorende stijl en dramaturgie niet worden herkend of erkend. Ondanks de stem die daarom opnieuw suggereert dat je bepaalde klassiekers moet bestuderen. Ondanks de stem die je vertelt dat je te veel wil vertellen, te veel, te direct. De stem die oordeelt zonder kennis te hebben van vertelstijlen die vertrekken vanuit sampling, stapeling en herhaling. Ondanks het feit dat de verschillende perspectieven op wat dans ook is vaak worden gereduceerd tot meer van hetzelfde allochtone perspectief. Ondanks de 'good intentions' gebaseerd op conventies en een gekleurde waarneming. Ondanks het feit dat hiphopdans vaak automatisch wordt gezien als educatietraject of sociaal-maatschappelijk project in plaats van een serieuze kunstvorm. Ondanks de 'pink elephant in the room' die ons alles doet snakken naar lucht, naar dialoog over racisme en uitsluiting. Ondanks dat alles ben ik hier.
Met of zonder jouw goedkeuring. En ik baal, want ik ben een magiër, een goochelaar, theatermaker, vanger van ritme. Dus dit is mijn plek.
Dit is mijn plek. Ik ben sociaal onderzoeker naar wat mensen beweegt. Ik ben een danser. Dit is mijn plek. Ik ben moeder. Dit is mijn plek. Ik ben mens, een zwarte vrouw met veel mooie ervaringen en ook negatieve ervaringen, maar met onbreekbare liefde en joy die doen dansen. Ik doe mijn dans. Ik zoek de balans. Al mijn ervaringen neem ik mee en daarom is dit mijn plek. Ik ben makend artistiek directeur van Theater Rotterdam, niet omdat ik denk dat het hoogst haalbaar is of de enige definitie van succes, maar omdat ik geloof dat ondanks dit alles de wereld groot en mooier is dan wat wij als sector krampachtig in stand lijken te willen houden.
Me and you, we got more yesterday than anybody. We need some kind of tomorrow.
Laten we bewegen. We kiezen ervoor samen te dansen op de werkvloer, samen in de foyer ruimtes en in de studio's. Laten we samen groeien. Het spel wordt op vele manieren gespeeld.
Doe je soms een stapje naar voren en soms naar achteren, altijd als onderdeel van de groep als geheel en het gezamenlijke doel: gelijkwaardige samenwerking tussen verschillende generaties en culturen. Dat vraagt deze tijd. Dat vraagt deze beweging en daar roep ik ons toe op, roep ik jou toe op.
Dans, dansers, bewegers, magiërs. De wereld is rijk aan vormen, maar die rijkdom is in sommige domeinen meer zichtbaar dan in andere. De dans is nog te veel gericht op een gedateerd eurocentrisch schoonheidsideaal, terwijl we in verschillende domeinen van onze samenleving verandering zien. Vooruitgang in inzicht over beeldvorming en een veranderd ideaalbeeld van het menselijk lichaam.
Ik verlang naar een aantal stevige veranderingen in de dans.
Te vaak zie ik een eenzijdig schoonheidsideaal en een smalle kunstopvatting. Laten we de definities ruimen en verdiepen en laten we de discussie niet plat slaan, het woord 'kwaliteit' nooit meer gebruiken om het gesprek te stoppen, het gesprek niet laten polariseren: dik vs. dun, getraind versus ongetraind, geschoold versus ongeschoold, professioneel versus amateur, hoge en lage kunst. Laten we doorpraten, verder denken en de schijntegenstellingen ontmaskeren.
Gespierde dansers kunnen ook heel elegant zijn. Getrainde dansers kunnen ervoor kiezen de uitputting te zoeken.
"Het is een beweging"
Ik zie gelukkig steeds meer voorbeelden van werk dat voelbaar maakt dat het gesprek gevoerd wordt. Spieren en tengere dansers, dansers met meer en minder rondingen, maar ook nog steeds die pijnlijke discrepantie tussen witte, gekleurde en zwarte dansers. En toch steeds meer goede gesprekken via de verschillen, niet slechts voor de vorm, maar omdat ze geloven dat het echt wat toevoegt aan het werk en de perceptie van het publiek, ons publiek, jouw publiek, andere publiek, toekomstig publiek.
Me and you, because today to anybody. We need some kind of tomorrow. Laten we bewegen.
Ik geloof in eclectiek, eclectiek als ontmoetingen, ontmoetingen waarbij iedereen zijn eigen stijl en discipline inbrengt. Een ontmoeting waar je veranderd uitkomt. Welke taal, welke samenstelling van stijlen en disciplines een verhaal nodig heeft, dat zal leidend moeten zijn.
Vanuit de hiphoptraditie is dat niet nieuw. Een beat heeft een MC nodig, sommige breaks hebben een danser nodig, en een tekst kan worden geuit in beeld of worden uitgesproken. Eclectiek is de basis van hiphop. Je brengt je eigen huid en je cultuur mee naar de cipher, je verrast de ander met je skills, je inspireert en raakt geïnspireerd, neem mee wat je nodig hebt en maak er je eigen ding van. Gooi het in de mix, maak iets wat er niet had kunnen zijn als je niet had gemixt, niet had gescratcht of sampling had toegepast. Maak er iets van wat er nog niet was en ook niet had kunnen zijn als er geen mix of scratching, sampling had plaatsgevonden.
Kijk jij verder dan de dingen die je eerder hebt gezien of gehoord, die je hebt geleerd mooi en goed te vinden? Stel de vraag naar de norm, de codes die gebruikt worden om werk te wegen en te beoordelen.
Dit is werk voor ons allemaal, persoonlijk werk. Beleidmatige keuzes zijn leeg als ze niet door persoonlijk zelfonderzoek worden ondersteund. Institutions are people, zoals Theresa Ruth. Ons gedrag, onze taal, onze mechanismen: spreek niet langer over risicoprogrammering. What's in the name? Wat zit er in de naam?
Integendeel, werk vanuit makers van kleur, label ze niet en vertrek niet vanuit de angst voor risico, maar vanuit de toegevoegde waarde voor de sector. Spreek liever over vernieuwde, hedendaagse programmering.
Heb vertrouwen dat ons land groot genoeg is voor iedere voorstelling, hoe niche ook. En dat het een publiek weet te vinden en dat het mag raken. Gebruik voor verschillende publieken verschillende manieren van communiceren en doe niet aan dumb down uit angst het publiek kwijt te raken. Laten we het publiek deelgenoot maken van deze beweging, van onze dialoog.
Ga daarnaast in dialoog met je publiek en leer van hen, aangezien educatie veel verder reikt dan onderwijs alleen. Educatie gaat over echte ontmoetingen tussen jong en oud, tussen makers en publiek, tussen de verschillende publieken onderling. Each one teach one, puur zang. Wij zijn door hen en zij door ons.
Welke cultuur willen we in stand houden, of beter nog, welke gaan we samen vormgeven? Laten we loslaten wat aangeleerd is maar ons niet meer dient. Laten we kiezen voor beweging.
Rupaul zei: "Tailor conventions to suit you." I pick my battles, elke battle heeft zijn eigen strategie en deze heeft een hele lange adem nodig.
De veranderingen die ik waarneem zijn niet te stoppen, en dat is goed. Ik geloof dat het weinig zin heeft gevestigde belangen frontaal te bevechten. Ik focus me vooral op groei door te investeren waar de beweging mogelijk is. Dat heb ik altijd gedaan. Beweging geeft energie, energie creëert een flow. Het is nu bewegen juist omdat wij kunnen bewegen. Het zal soms wat onwennig zijn, misschien zelfs even uit de maat, en dat is oké. Wie anders dan wij weet daar weer kunst van te maken? Wellicht doet het soms pijn en is het even niet leuk, mooi of prettig, maar blijf bewegen op zoek naar de balans.
Luister naar de tijdsgeest, het ritme wordt gedicteerd. Just listen. Blijf kijken terwijl je blijft dansen en pas aan. Zoek het gezamenlijke ritme, het ritme dat we samen maken omdat jij er bent. Waar is, zijn. Is dit ons ritme, onze flow? Deze flow is aanstekelijk, ook voor ons publiek, dat andere publiek, dat toekomstige publiek.
Juist wij kunnen bewegen. Laten we bewegen. Dit is een beweging.
[Telefoongesprek]
"Wat geef je mij mee. Als een levensles, als een levenshouding" (vertaalt in het Nederlands).
"Meid, doe je best. Fight to win."
Power. Later.
Post a Comment